Dag 5: Shoa en ontmoeting met holocaust- overlevenden

Yad Vashem. Shoa. 6.000.000 joden vermoord door de nazis. Vanmorgen waren we bij Yad Vashem, het zeer indrukwekkende museum en monument ter herinnering aan de Shoa. De tweede Wereldoorlog zelf, de aanloop daarnaar toe, maar ook hoe het de Joodse overlevers uit de concentratiekampen verder verging. Niet goed dus. Ronduit schokkend en verbijsterend hoe het deze mensen na de oorlog verging. Andere mensen woonden in hun huizen; ze kregen die huizen niet terug. Het anti- semitisme ging gewoon door; ook in Nederland. Er kwam een vluchtelingenstroom op gang van Joodse mensen die constateerden: in Europa is geen plaats voor Joden. In Nederland is geen toekomst voor Joden. En ze keerden terug naar Palestina, het land en de streek die door G’d aan Abraham was beloofd. De Engelse waren daar toen de baas, en ook daar waren deze mensen niet altijd welkom. Ook na de oorlog, na alles wat deze mensen hadden meegemaakt, waren ze nergens welkom...

Het was zeer indrukwekkend. Deze dag zal ons allen nog wel enige tijd bezig houden.

Nadat we ons bezoek aan Yad Vashem hadden gebracht, gingen we op weg naar het huis van Albert Groothedde die samen met zijn vrouw en kinderen in Jeruzalem woont. Albert werkt als Israëlconsulent voor het CIS (Centrum voor Israël-studies) en zet zich in voor o.a. het onderhoud van duurzame, vreedzame relaties met de mensen in Israël. Albert ontving ons in zijn huis om in gesprek te gaan met drie overlevenden van de holocaust. Ik stel ze in het kort even aan u voor en zal daarbij geen namen noemen in verband met de privacy van deze eerbiedwaardige mensen.

 Een dame van 94 jaar oud heeft de holocaust als jongvolwassen vrouw meegemaakt. Een man en vrouw die beiden dezelfde leeftijd dragen van 78 hebben de oorlog meegemaakt in de eerste vijf levensjaren. Voor deze mensen geldt dat de oorlog vooral haar wonden heeft gelaten na de oorlog. Ik wil graag inzoomen op het verhaal van de vrouw van 78. Deze vrouw, (ik zal haar voor het gemak Elise noemen) is door de oorlog haar hele familie kwijtgeraakt en heeft haar ouders nooit gekend. Ze is als baby ondergedoken en kwam bij een Nederlandse familie terecht die haar hebben grootgebracht. Elise merkt tot nog toe de wonden die er zijn van de holocaust. Zo is ze na de oorlog in haar arm gestoken door een meisje dat niet naast een Jodin in de schoolbank wilde zitten. Dat zegt ons dat antisemitisme ook kort na de oorlog niet was uitgedoofd. Het meest intense aan dit gesprek vond ik de ontzettende liefde en vrede die er van deze vrouw uitstraalde. Ze geloofde dat Jezus de Messias was en heeft enkele jaren geleden aliyah gemaakt. Aliyah is een term die wordt gebruikt voor het thuiskomen van Joden in het beloofde land. Deze vrouw was naar eigen zeggen thuisgekomen en thuisgebracht door haar Redder! Jezus Christus en die gekruisigd was voor haar de bron van het leven. Dat laat zich het sterkste zien in het leven uit genade en schenken van vergeving. Zo vertelde Elise dat ze in gesprek was geraakt met een Duitse vrouw. Dit was 43 jaar na de oorlog. 43 jaar van verdriet kreeg in dit gesprek een plaats doordat er vergeving werd uitgesproken door deze bijzondere vrouw. Naar haar eigen zeggen gaf dat een vrede en rust die zowel bij de Duitse vrouw als in haar eigen hart werd gevoeld en wij mochten daar op deze zonnige dag in delen. God zij daarvoor dank en eer! Het gesprek eindigde in een emotionele knuffel die voor de omstanders een danklied bewerkte naar de God van Israël!

In de namiddag hebben we ons ingezet voor het groepswerk en hebben we ons onderzoek uitgebreid door met vooral Joden in gesprek te gaan. Mensen hebben bijzondere, persoonlijke gesprekken gevoerd bij de Klaagmuur alsmede in het winkelcentrum van West-Jeruzalem. Het is prachtig om zo dicht bij de belevingswereld te komen van allerlei mensen in Jeruzalem. Dat geldt voor orthodoxe Joden bij de Klaagmuur, maar bijvoorbeeld ook voor een Libanese christelijke vrouw die bij het ministerie van Financiën werkt. Totaal verschillende werelden die in reflectie bij elkaar komen.

Nadat we het diner hadden genuttigd bij het klooster kregen we een lezing van een rabbijn over Joods Bijbellezen. Deze man gaf inzicht in hoe Joden de Bijbel lezen. Daarbij stelde hij bepaalde vragen aan de Schrift die speciaal inzicht gaven. Wanneer we Numeri 13 lezen, zien we in het eerste vers dat God iets tegen Mozes zegt. Echter, er ontstaat een vraag wanneer we Deuteronomium 1:22 ernaast leggen. Uit Numeri blijkt dat God iets gebiedt, terwijl we in Deuteronomium lezen dat het volk met de idee kwam en dat dit idee werd goedgekeurd. God heeft dus een idee van het volk goedgekeurd, maar daar zijn de nodige consequenties aan verbonden geweest. We weten allemaal hoe de geschiedenis is verlopen… 40 jaar dwalen in de woestijn. Daaruit haal ik persoonlijk dat wanneer we ons niet gewillig door God laten leiden, God dat prima kan vinden, maar dat we de gevolgen dan wel zelf moeten dragen. Daarom wil ik eindigen met enkel verzen uit psalm 95: ‘’Verhardt u hart niet, gelijk te Meriba, gelijk ten dage van Massa in de woestijn; waar Mij uw vaders verzochten, Mij beproefden, ook Mijn werk zagen. Veertig jaren heb Ik verdriet gehad aan dit geslacht, en heb gezegd: Zij zijn een volk, dwalende van hart, en zij kennen mijn wegen niet. Daarom heb Ik in Mijn toorn gezworen: Zo zijn in Mijn rust zullen ingaan!’’ (Ps. 95: 8-11, SV)