Dag 11 : Bethlehem en de Palestijnse kant van het verhaal... en een verzoeningsproject

Dag 11 alweer. 22 oktober 2018. We vertrokken vroeg naar Bethlehem. Betlehem ligt in het Palestijnse gebied. Hier in Israel en in de door het Israelische leger beheerste gebieden maakt het groot verschil of je in Joods gebied bent, of in Palestijns gebied. Joden komen niet in Palestijnse gebieden en zijn er ook niet welkom. Soms worden ze neergestoken of neergeschoten. Er is altijd spanning. Dit land is een oorlogsgebied.

In Palestijns gebied komen dan geen Joden, maar in Joodse gebieden komen wel Palestijnen. Bijvoorbeeld om er te werken. Dan moeten die Palestijnen door een checkpoint. Om naar Bethlehem te komen moeten wij ook door zo'n checkpoint.  Het reguliere checkpoint om naar Bethlehem te komen blijkt te zijn afgesloten. Dat hoorde Michael, onze reisleider, de avond van te voren. Hij volgt het Israelische nieuws en spreekt met de autoriteiten. We moesten door een ander checkpoint. Dat was een ervaring op zichzelf. 

We parkeren de auto's - we zijn met drie auto's - en lopen naar het gebied van het checkpoint. Er staan veel arabische mannen te wachten. Die gaan naar hun werk in Israel. We gaan naar binnen, maar we blijken elders te moeten zijn. De weinige soldaten die er zijn, zijn wel zwaar bewapend. We moeten door de muur heen die staat tussen het Joodse en het Palestijnse gebied. Op de muur staan wachttorens met gewapende soldaten. We gaan door allerlei ijzeren hekken, lopen door lange tunnelachtige gangen met enkel muren en ramen bovenin. Als mens zit je hier in de val. Aan het eind weer metalen draaihekken. Weer lopen en dan zijn we in Palestijns gebied. Een totaal andere wereld. Vele gele taxi's staan daar te wachten. Fruitstalletjes en arabische verkopers. Michael heeft een bus en een auto geregeld, en wij kunnen dus doorlopen, hoeven niet te onderhandelen met de taxichauffeurs die allemaal een rit willen verzorgen.

Bethlehem is een mooi gelegen stad. Het ligt prachtig tegen de heuvels aangebouwd. Wat een mooi land is dit! Er zijn veel hotels voor touristen. Het centrum van dit oude stadje staat op de World Heritage List. Het is erg fotogeniek, een openluchtmuseum eigenlijk. Lage gebouwen in de typerende zandstenen kleur. Het centrum is ook schoon, hetgeen opvallend is, want in Palestijnse gebieden ligt veel zwerfvuil. Arabieren gooien hun afval niet in de prullenbak.

We bekijken eerst de geboortekerk. Vreemd om hier te zijn. Een contrast met de rauwe ervaring van het checkpoint.

Er staan eigenlijk twee kerken, een rooms-katholieke en een christelijk-orthodoxe kerk, die de geboorteplaats van Jezus in beheer heeft. Hier staan rijen toeristen afkomstig uit zeer vele landen. Veel mensen uit rusland, amerika, china... Deze kerk is nogal donker en is versierd met veel oosters-orthodoxe lampjes, waaronder grote ballen hangen (een soort kerstballen). Deze kerk wordt verbouwd.

Er is een dienst gaande in de kapel waar de geboorteplek van Jezus zou zijn gelegen. Helaas kunnen we die dus niet bezichtigen.

De naastgelegen Rooms-Katholieke kerk is veel lichter, netter en vertrouwder van aanblik. Hier staat een standbeeld van de heilige ..., de schrijver van de Latijnse Bijbelvertalilng.

Na een wandeling door Bethlehem, en tijd om iets te drinken, vertrekken we naar onze volgende afspraak. Een van de studenten, Symon, heeft een prachtige leren tas op de kop getikt en flink afgedongen. iedereen bewondert zijn tas.

We zijn onderweg naar  het Bethlehem Bible College. Maar eerst laat Michael ons een arabisch vluchtelingenkamp zien, dat dateert uit 1948. Hier is de sleutel het grote symbool. De sleutel van het huis dat er niet meer is ...

Er is veel graffiti op de muren die het kamp omgeven. Boven op de heuvel ligt een Israelische legereenheid, die met tanks kan uitrukken wanneer er onlusten zijn. En die zijn er regelmatig, en heftige ook. Er is hier met scherp op kinderen geschoten. Maar ook de Palestijnen gaan tekeer. De palestijnen uit dit kamp zijn in 1948 uit hun dorpen verdreven, en die dorpen zijn platgebrand. Ze kunnen niet terug, want die dorpen lagen in een gebied dat door de VN aan de staat Israel is toegewezen.

Diezelfde VN onderhoudt nu financieel de vluchtelingen die hier wonen.Ze kunnen niet werken, want dan moeten ze het kamp verlaten, en de palestijnse zone. Maar als ze dat doen, worden ze door het leger niet meer toegelaten tot hun vluchtelingenkamp.Het is een patstelling. Hier groeien nieuwe generaties Palestijnen op die ook niet kunnen werken, en de vraag is, wat is de kwaliteit van hun leven? Deze mensen voelen zich het slachtoffer van de internationale politiek. 1948 noemen ze: de catastrophe. toen werden ze van 'hun' land verjaagd.

We lopen door dit kamp naar de Bethlehem Bible School, waar we worden verwacht. Daar worden wij hartelijk ontvangen, en wij luisteren naar een lezing van de academisch decaan (=directeur) van dit college, Munther Isaac. Hij organiseert ook conferenties die 'Christ at the Checkpoint' heten. Kortom, iemand met een hoge academische staat van dienst. We ontmoeten in hem ook een overtuigd christen. Dat is heel bijzonder; vooral door het verhaal dat hij vertelt. Je verwacht niet dat een Palestijn een christen is. Ook dat is een vooroordeel. Hier worden wij dus geconfronteerd met onze eigen vooroordelen.

Dhr. Munther stelt als theoloog kritische vragen bij de theologie van de (orthodoxe) Joden. Hoe zit het met de landbelofte van God aan Abraham? En hoe kijkt God in dit verband naar Palestijnse christenen? Zijn zij dan niet zijn volk? Mogen zij niet in dit land wonen? Munther stelt dat het conflict niet theologisch van aard is, maar politiek.

Munther Isaac is gepromoveerd theoloog aan de Oxford Centre for Mission Studies. Hij heeft een nieuwe theologie ontwikkeld: een theologie die gaat over samenleven in het land Israel/Palestina. Niet langs elkaar heen, zoals nu, maar MET ELKAAR vreedzaam in ditzelfde land samenleven. Als we uitgaan van de woorden die Jezus sprak : 'heb uw naaste lief als uzelf', dan is die naaste volgens prof. Isaac voor de Palestijn de Jood, en voor de Jood is dat de Palestijn...

Nog  onder de indruk van deze lezing krijgen we een arabische lunch aangeboden, die heerlijk is. In de giftshop koop ik het boek van prof.  Munther Isaac.

Hierna bezoeken we een interessant maatschappelijk project dat is opgezet door christelijke palestijnen. Zij zijn er in geslaagd een florerend 'community center' op te zetten, dat zich vooral richt op kinderopvang, maar ook een plaats wil zijn voor Palestijnen om te studeren, samen te zijn, en te sporten. Voor de palestijnse bevolking in Bethlehem en omgeving bestaan dit soort centra helemaal niet. De overheid doet nauwelijks iets op sociaal gebied voor de bevolking, voor moeders met (kleine) kinderen, voor hen die willen studeren en een rustige plek zoeken, en voor hen die willen sporten. In wezen is deze hele samenleving alleen maar gericht op het conflict, en daar gaat alle geld en aandacht naar toe...

Kinderen zijn hier het kind van de rekening.

Het laatste bezoek van deze dag is aan het centrum Musalaha. Opnieuw een Palestijns-christelijk initiatief. Deze organisatie richt zich op het organiseren van verzoeningstrajecten tussen Palestijnen en Joden. Ze gaan met een groep gewone mensen een traject volgen dat vaak leidt tot meer begrip voor de ander. Joden en Palestijnen ontdekken van elkaar dat ze beide ... mens zijn. Heel veel Joodse mensen ontmoeten nooit gewone Palestijnen. Zij zijn bang en hebben vooroordelen. Heel veel Palestijnen ontmoeten alleen Joden als soldaat bij een checkpoint. Zij voelen zich onderdrukt en achtergesteld. Ook zij hebben veel vooroordelen. Dit indrukwekkende werk van deze stichting is een voorbeeld van hoe het ook kan. Hoe je verzoening tot stand kunt brengen. Dit project staat in contact met soortgelijke projecten in Zuid Afrika en in Noord Ierland. Het enorme draaiboek staat ook in de bibliotheek van de CHE. Ook hierover is een boek geschreven: 'Through my enemies eyes'. Thuis ga ik dit boek lezen.

Na deze indrukwekkende dag keerden we terug naar onze heerlijke oase : Maison d'Abraham. Het onderzoeksgroepje "G'ds heiligheid en het Joodse gebed' spreekt 's avonds nog met een orthodoxe Joodse voorzanger, die in een Joods settlement op de West Bank woont. 'G'd gaf ons dit land.' vertelt hij. 'Het land is van ons. Daarom wonen wij hier. Neergestoken worden is het risico dat wij lopen. En dat risico nemen we. Wij gaan hier niet weg'. In het gesprek met ons betoonde hij zich een zeer beschaafde, vriendelijke man. Zeer gelovig ook. Gewapend kwam hij naar ons onderkomen in de Palestijnse wijk. Vijf weken geleden was een goede vriend van hem neergestoken door een Palestijnse jongeman. Hij sms-te ons na afloop - op ons verzoek - dat hij weer veilig thuis was gekomen.

Israel is een prachtig land, maar wat vind ik het een gecompliceerde samenleving...

Gabrielle Franses

team Heiligheid van G'd en het Joodse gebed